Na een uitgebreide veldstudie van ruim tien jaar in het onderwijs wil ik een vrij onbekende, maar allerminst onschuldige aandoening delen. Het betreft een complex van symptomen die los van elkaar makkelijk over het hoofd te zien zijn. In combinatie echter vertoont de patiënt in kwestie een overduidelijke en, voor ouders en leraren, bijzonder frustrerende aandoening: VWO-eritis.
Hij pruttelt nog een “dan had u mijn huiswerk maar vaker moeten controleren”, voordat hij ontregeld mijn glimlach beantwoordt. Ik besluit dat ik dol op hem ben, op al zijn dwarsheid, zijn oeverloze gemopper, zijn scherpe, beschuldigende toon, op zijn tomeloze passiviteit. In een flits zie ik zijn weerstand voor wat het is: een signaal dat het niet goed hem gaat. Verleid door oprechte benieuwdheid laat ik mijn angst te soft te zijn, samen met mijn punctuele resultaatgerichtheid varen, en stel hem de vraag “Wat wil je me eigenlijk zeggen?”
De rap naderbij komende, nog grotere, landelijke onderwijsstaking dwingt leraren, schoolleiders en besturen zich uit te spreken. Er iets van te vinden. Mooi, want ik kan niet vaak genoeg benadrukken dat ik het, op zijn zachtst gezegd, opmerkelijk vind dat we als samenleving zo weinig geld over hebben voor het kostbaarste dat we hebben: onze kinderen. Onderwijsgevend Nederland vraagt dat geld niet voor zichzelf, maar voor beter, relevanter onderwijs aan onze kinderen. Dat dat even duidelijk is.
De hoeveelheid energie die gaat in de discussie rondom de mobiele telefoon in de klas doet vermoeden dat er in het onderwijs onbegrensde hoeveelheden tijd en energie beschikbaar zijn. Niets is minder waar. Toch kiest een groot deel van onderwijsgevend Nederland ervoor om deze discussie veel aandacht te geven ten koste van andere onderwerpen. Na jaren langs de zijlijn fiks te hebben geobserveerd vind ik het tijd voor een ander geluid. Een ander perspectief.
Vraag het een startende leraar. Maakt niet uit van welke school, welk onderwijstype, welke doelgroep, het antwoord is schier unaniem. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, geboren talenten die met een kort kuchje een klas vol stuiterende pubers in een fractie van een seconde muisstil krijgen én houden. Ze zijn er ongetwijfeld, de helden die het vanaf dag 1 onder controle hebben. Maar laten we eerlijk zijn: de rest van ons moet het leren, met vallen en opstaan.
In de tien jaar die ik inmiddels in het onderwijs vertoef, merk ik dat er over het beroep van docent veel aannames rondzwerven. Sommige zijn hartstikke waar. Zo moet je wel een idealist zijn om het vol te houden. Zeker. Het vooroordeel dat docenten massaal voor dit beroep kiezen wegens lange vakanties, conflicteert met eerder genoemde aanname. Ook met het oplopende docententekort overigens. Zoals dat vaak werkt met vooroordelen. Die hoeven in tegenstelling tot mij niet congruent te zijn.
